آیا بعد از داشتن یک درمان ریشه ناموفق می‌توان درمان مجدد ریشه را انجام داد؟

مطالعات پژوهشی نشان می‌دهد که میزان موفقیت درمان اندودونتیک (ریشه دندان) بسیار بالا است. میزان موفقیت درمان اولیه دندان حدود ۸۸ درصد است. در صورتی که درمان قبلی ریشه دندان با شکست مواجه شده باشد یا عفونت مجدد مشاهده شود ممکن است درمان مجدد ریشه دندان لازم باشد.

 علل عدم موفقیت درمان ریشه دندان

•  کانال‌های باریک یا انحنادار ریشه دندان گاهی موجب پیچیدگی‌هایی در روند اولیه درمان ریشه می‌شوند.

•  در فرآیند اولیه درمان ریشه، آناتومی پیچیده کانال ریشه دندان شناسایی نشده باشد.

بستن فاصله بین دندان ها، چه درمانی برای چه میزان فاصله ؟

به فاصله‌‌ی بین دندان‌های پیشین که بیش از 0.5 میلی‌متر باشد،‌ دیاستم می‌گویند. دیاستم در زبان یونانی به معنای از هم جدا بودن و فاصله است. فاصله‌ای که ممکن است بین دندان ها در هر جایی از دهان به وجود بیاید، اما بیشتر در دندان‌های قدامی بالایی و پایینی اتفاق می‌افتد. درصد وقوع این فاصله در بین دندان های قدامی بالا 14.8 و در بین دندان های قدامی پایین 1.6 است. با این که عده ای از افراد به فاصله بین دندان های خود عادت می کنند و نیازی به تغییر آن نمی بینند و عده ای دیگر فاصله بین دندان های جلویی خود را نشانه خوش شانسی می دانند و حاضر نیستند تغییری در آن ایجاد کنند، اما واقعیت آن است که تعداد بسیار بیشتری از افراد خواهان آنند که با بستن این فاصله ها  و ایجاد تناسب بیشتر، زیبایی لبخند خود را ارتقاء دهند.

علل ایجاد کننده فاصله بین دندان ها کدامند؟

• ژنتیک و تاریخچه فامیلی

• فیزیولوژیک: دیاستم میانی و یا فاصله بین دندان های ثنایا در سن 6 سالگی به میزان 98%، در 11 سالگی 49% و در 12 تا سالگی 7% مشاهده می شود.

• بزرگ بودن زبان

• فرنوم غیرنرمال (فرنوم محل چسبندگی عضلات لب به فک بالاست که می توان آن را از داخل لب بالا لمس کرد)

 

 

عدم تناسب اندازه دندان ها و فکین، که در موارد زیر مشاهده می شوند:

• کم بودن تعداد دندان ها به طور مادرزادی

• میکرودنشیا (کوچک بودن اندازه دندان ها)

 

 

 

 

 

• ماکروگناتیا (بزرگ بودن اندازه فکین)

• دندان های ثنایای کناری که فرمی کوچک و غیرنرمال دارند (peg-shaped lateral)

• عادات، عادات زیر سبب ایجاد فاصله بین دندان های ثنایا می شوند:

• Thumb sucking یا مکیدن انگشت

• Tongue thrusting که به معنای جلو آوردن زبان و اعمال فشار بر دندان های جلو به هنگام بلع است.

• مشکلات نتال:

هنگامی که فرد مبتلا به مشکلات لثه ای و نتال است، استخوان ساپورت کننده ی دندان ها دچار تحلیل می شود. در نتیجه با ایجاد موبیلیتی یا لقی، دندان ها از جای خود حرکت می کنند. به این ترتیب شاهد خواهیم بود دندان هایی که به هنگام سلامت در تماس با یکدیگر و بدون فاصله بوده اند، با مشکلات نتال از یکدیگر جدا شده و فاصله می گیرند.

چرا باید علت ایجاد کننده فاصله بین دندان ها را بدانیم؟

قبل از هر اقدام درمانی، ابتدا باید علت ایجاد کننده ی دیاستم مورد بررسی قرار گیرد. در غیر این صورت این امکان وجود دارد که مجددا این فاصله بین دندان ها ظاهر شود. به عنوان مثال فواصلی که در اثر بیماری نتال بوجود آمده اند، ابتدا نیاز به درمان های نتال توسط نتیست دارند و سپس در مرحله ی بعد است که بستن فاصله ها و درمان زیبایی انجام می شود. و یا در مواردی که فرنوم های غیرنرمال و چسبنده وجود دارد، در صورتی که بدون جراحی و برداشت این فرنوم ها فاصله بین دندان ها بسته شود، امکان این که فرنوم فشار آورده و مجددا بین دندان ها فاصله ایجادشود وجود دارد. مورد دیگری که می توان به آن اشاره داشت زمانی است که عادات بوجودآورنده فاصله ها همچنان ادامه دارند. در این موارد بستن فاصله ها با هر روش درمانی اتلاف وقت و تحمیل کردن هزینه به فرد است. با تشخیص علت ایجادکننده فاصله بین دندان ها، می توان روش درمانی صحیح را انتخاب کرد. این انتخاب شامل هر تکنیک و روشی که باشد، می توان اطمینان داشت که ماندگاری درمان را در پی خواهد داشت.

جهت بستن فاصله بین دندان ها از چه روش های درمانی استفاده می شود؟

• درمان ارتودنسی:

از ایمن ترین و محافظه کارانه ترین درمان ها جهت بستن دیاستم های دندانی، روش ارتودنسی است. این درمان در موارد زیر تجویز می شود:

• زمانی که فاصله بین دندان های جلو بیش از 2 میلیمتر است. در این حالت اگر از درمان های ترمیمی استفاده شود، نسبت طول به عرض دندان ها نامتناسب شده و نسبت طلایی که یکی از اصول طراحی لبخند است به هم می ریزد.

• هنگامی که اندازه دندان ها به طور مادرزادی بزرگ است، با درمان های ترمیمی دندان ها بزرگ تر و حجیم تر شده و از تناسب خارج می شوند. در این موارد روش ارتودنسی درمان انتخابی است.

• در افرادی که علاوه بر وجود فاصله بین دندان ها، به دلایل مختلف مانند: غیر قرینه بودن فضای بین دندان ها، دندان های بیرون زده، انحراف میدلاین (خط وسط دندان های ثنایا) نیاز به درمان ارتودنسی دارند.

مزایا:

• محافظه کارانه ترین درمان است.

• بدون هیچ تغییری در دندان ها، تنها با حرکت دادن و هدایت صحیح آن ها، فاصله بین دندان ها بسته می شود.

معایب:

• نیازمند زمان طولانی است.

• هزینه ی بالاتری نسبت به درمان های ترمیمی دارد.

• درمان های ترمیمی و زیبایی:

1. لمینت های سرامیکی:

زمانی که علاوه بر وجود فواصل جنرالیزه، دندان ها از نظر رنگ و فرم نیز مشکلاتی داشته و نیازمند تصحیح باشند، لمینت های سرامیکی گزینه ی درمانی مناسبی محسوب می شوند. در واقع با کمک لمینت های سرامیکی می توان تمامی مواردی را که بر طرح لبخند فرد تاثیر منفی دارند را با یک درمان اصلاح نمود. مزایا:

• شفاف و طبیعی بودن نمای دندان ها

• عدم رنگ پذیری سرامیک موجب می شود که رنگ لمینت های سرامیکی در طول زمان ثابت باقی بماند.

• می توان همزمان با بستن فاصله ها، اصلاح طرح لبخند را انجام داد.

معایب:

• به علت اضافه شدن هزینه لابراتوار، هزینه ی این درمان بالاتر از درمان کامپوزیت است.

• در بسیاری از موارد نیاز به تراش دندان ها است، هر چند این تراش بسیار مختصر و در حد چند دهم میلیمتر است.

2.درمان کامپوزیت:

با بهبود خصوصیات فیزیکی و مکانیکی کامپوزیت ها، این روش به یکی از رایج ترین درمان ها جهت بستن فاصله بین دندان ها تبدیل شده است. خصوصا زمانی که دیاستم میانی بین دو دندان ثنایا وجود داشته باشد. از آنجایی که نقطه قوت این روش درمانی در محافظه کارانه بودن آن است بهتر است زمانی به عنوان طرح درمان نهایی انتخاب شود که دندان ها از نظر رنگ و فرم قابل قبول و حداقل قابل پذیرش توسط خودِ فرد هستند. در این حالت کامپوزیت ها را می توان تنها بین دندان ها و به صورت پارسیل کامپوزیت ونیر قرار داد و از پوشانده شدن مینای سطح خارجی دندان با کامپوزیت پرهیز کرد.

همچنین در مواردی که فرم و ترتیب قرار گرفتن دندان ها مناسب است، اما رنگ دلخواه وجود ندارد، می توان ابتدا سفید کردن دندان ها را به کمک یکی از روش های بلیچینگ ( بلیچینگ در مطب، بلیچینگ در منزل و بلیچینگ با لیزر ) انجام داد. سپس با درمان کامپوزیت، به طورکاملا محافظه کارانه اقدام به بستن فاصله بین دندان ها نمود.

مزایا:

• هزینه ی پایین تری نسبت به روش های درمانی دیگر دارد.

• این امکان وجود دارد که در یک جلسه درمان انجام شود.

• در این درمان دندان ها به هیچ وجه تراش نمی خورند.

• درمان کامپوزیت بدون پوشانده شدن کامل مینا و کاملا محافظه کارانه قابل اجرا است.

معایب:

• نیاز به پالیش های دوره ای جهت ثبات رنگ دارد.

• هنگامی که دندان ها تحت استرس و نیروی زیاد قرار دارند، درمانی مناسب محسوب نمی گردد.

• در افرادی که براکسیزم یا دندان قروچه دارند و یا کسانی که عاداتی مانند ناخن جویدن دارند، احتمال شکست درمان کامپوزیت وجود دارد.

آیا بعد از درمان ریشه،امکان عفونت دندان وجود دارد ؟

عفونت ریشه دندان به دلایل متعددی ممکن است اتفاق بیفتد مانند پوسیدگی عمیق دندان، کارهای متعدد دندانپزشکی روی یک دندان (مانند ترمیم‌های مکرر) یا آسیب ناشی از ضربه مثل ترک خوردن یا شکستگی دندان

در صورتی که پالپ دندان نکروز شده و حیات خود را از دست بدهد، فضای پالپ و کانال‌های این ناحیه ممکن است عفونی شود. در نهایت این عفونت می‌تواند در استخوان‌های اطراف و دیگر بافت‌های اطراف ریشه دندان گسترش یابد.

   آیا بعد از درمان ریشه دندان ممکن است عفونت ایجاد شود؟

عفونت معمولا در عدم موفقیت درمان روت کانال دندان نقش دارد ولی اینکه در هر فرد شدت عفونت به چه میزان است، قابل پیش‌بینی نیست. در بدترین حالت یک عفونت جزئی طولانی مدت که علائم خفیفی ایجاد کرده است می‌تواند وارد مرحله حاد به همراه درد شدید و تورم قابل ملاحظه شود. گرچه بروز عفونت بعد از روت کانال دندان معمول نیست اما امکان وقوع آن وجود دارد. عفونت می‌تواند در هر زمان از یک هفته تا ده روز بعد از روت کانال دندان اتفاق بیفتد. بعضی از دلایل بروز عفونت در این شرایط عبارتند از:

•  وجود یک کانال آلوده دندانی به دلیل کانال‌های غیر طبیعی در دندان که قبلا دیده نشده‌اند.

• وجود ترک غیر قابل تشخیص در ریشه دندان.

•  فرآیند ترمیم ناقص که موجب ورود باکتری‌ها و ایجاد عفونت مجدد می‌شود.

• شکسته شدن روکش دندان در طول زمان که موجب ورود باکتری‌ها و عفونت داخل دندان می‌شود.

عفونت بعد از درمان ریشه دندان اغلب با روت کانال تراپی مجدد قابل درمان است.

       انواع دهان شویه ها کدامند و در چه مواردی کاربرد دارند؟

بیشتر مردم وقتی صحبت از بهداشت دهان و دندان می شود ، به یاد مسواک و نخ دندان می افتند و اغلب افراد دهان شویه ها را تنها به عنوان خوشبو کننده ی دهان و دندان می شناسند.اگر شما از جمله ی کسانی هستید که برای خوشبو شدن دهان خود از دهان شویه ها استفاده می کنید باید بدانید که اثر آنها بیش از 3 تا 5 ساعت طول نمی کشد . بهتر است برای رفع بوی بد دهان خود به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن مشخص شود زیرا بیماری های لثه ،پوسیدگی دندان ها ، سینوزیت مزمن و مشکلات دستگاه گوارش از دلایل اصلی ایجاد بوی بد دهان هستند و با استفاده از دهان شویه ها برطرف نمی شوند. البته علت بوی بد دهان در 90 % مواقع از محیط دهان منشا می گیرد و تنها در 10% موارد علت آن منشا سیستمیک دارد.

مباحث مطرح شده در این مقاله :

  دهان شویه های بهداشتی – آرایشی

  دهان شویه های درمانی

  دهان شویه های فلوراید

  دهان شویه های کلرهگزیدین  

  دهان شویه های با بیس روغنی مانند لیسترین ( Listerine )

  دهان شویه های با بیس ترکیبات آمونیوم چهارتایی مانند ستیل پیریدینیوم کلراید  

  طرز استفاده از دهان شویه ها  

جهت بررسی این مطلب که دهان شویه ها چه نقشی در سلامت دهان و دندان ما دارند، به طور کلی می توان آنها را به دو گروه طبقه بندی کرد:

 1- دهان شویه های بهداشتی – آرایشی

این گروه از دهان شویه ها حاوی الکل هستند و آنتی سپتیک یا ضد عفونی کننده هم نامیده می شوند. از این دهان شویه ها برای رفع بوی بد دهان البته به صورت موقتی استفاده می شود، زیرا آنها سبب از بین رفتن میکروبهای عامل بوی بد دهان نمی شوند. همچنین این گروه از دهان شویه ها برای شستن باقی مانده ی مواد غذایی از میان دندان ها و لثه نیز کاربرد دارند و باعث کاهش فلور می دهان می شوند. در تحقیقی انجام شده  بر روی این دهانشویه ها ، نشان داده شده بود که استفاده از این دهانشویه ها به تنهایی باعث کاهش بوی بد دهان  به مدت حدودا 4 ساعت شده بود، اما همراه شدن آنها با استفاده از مسواک و نخ دندان و همچنین تمیز کردن زبان به طور قابل توجهی موجب کاسته شدن از بوی دهان می گردید.

 2- دهان شویه های درمانی 

این گروه از دهان شویه ها سبب کاهش پلاک دندانی ، التهاب لثه ، پوسیدگی دندان و بوی ناخوشایند دهان می شوند .

دهان شویه های فلوراید:

این دهان شویه ها نه تنها می توانند پوسیدگی را در مراحل اولیه متوقف کنند بلکه موجب پیشگیری از ایجاد پوسیدگی در بقیه ی دندان ها نیز می گردند. ترکیب فعال در این دهان شویه ها معمولا سدیم فلوراید است که در دو غلظت 0.2%  و 0.05% موجود هستند. در غلظت 0.2% تنها یک بار در هفته و در غلظت 0.05% هر روز نیاز به استفاده از این دهان شویه ها می باشد. مدت زمان استفاده باید فقط یک دقیقه بوده و از آن بیشتر نشود. مطالعات نشان داده اند که اثر ضدپوسیدگی این دهان شویه ها حدود 30 تا 40 درصد می باشد. در بعضی از دهانشویه ها فلوراید ماده اصلی را تشکیل می دهد، مانند دهانشویه سدیم فلوراید بهسا که سدیم فلوراید 0.2% ماده اصلی آن بوده و باید یک بار در هفته و به مدت یک دقیقه استفاده شود.

در برخی دیگر از دهانشویه ها مانند Vi-one  فلوراید تنها یکی از اجزاء فعال تشکیل دهنده بوده و غلظت آن 0.05% می باشد، در نتیجه باید به منظور توقف و یا پیشگیری از پوسیدگی به طور روزانه استفاده گردد.

دهانشویه های کلرهگزیدین :

توصیه ی معمول دندان پزشکان ، استفاده از دهان شویه های کلرهگزیدین به عنوان ضد پلاک و ضد عفونی کننده است. استفاده از کلرهگزیدین معمولا پس از جراحی های نتال به منظور کنترل التهاب و پلاک زیر لثه ای در مدت زمان محدود تجویز می شود. دهان شویه ی کلرهگزیدین به دلیل اثر جانبی نظیر ایجاد حس سوزش در مخاط دهان و زرد کردن دندان ها و ترمیم های کامپوزیتی و همچنین کامپوزیت ونیر ها، برای استفاده ی روزانه و مداوم توصیه نمی شود. کلرهگزیدین بوسیله ی اکثر سورفاکتانت های موجود در خمیر دندان ها غیرفعال می گردد، به همین دلیل این ماده را نمی توان به خمیردندان ها اضافه کرد و بطور جداگانه به صورت دهانشویه ارائه می شود. به دلیل این غیرفعال سازی، باید دقت کرد که دهانشویه های کلرهگزیدین 30 دقیقه قبل و یا بعد از مسواک زدن  استفاده نشوند.

دهان شویه های با بیس روغنی مانند لیسترین 

این دهان شویه ها هم در کاهش پلاک و هم در ژنژیویت (التهاب لثه) موثر هستند، زیرا روغن می تواند موجب تغییر دیواره ی سلولی باکتری ها شود. این دهان شویه ها شامل ترکیبات فعالی چون منتول، تیمول و اکالیپتول در الکل هستند. از عوارض جانبی اندک آنها می توان به سوزش خفیف مخاط دهان و همچنین تغییررنگ خارجی بر روی دندان ها به میزان کم اشاره کرد. لیسترین اولین دهان شویه ی آنتی پلاک وآنتی ژنژیویت است که توسط انجمن دندانپزشکی آمریکا ( ADA ) مورد تایید قرار گرفته است. توصیه می شود که دهان شویه لیسترین در کنار بهداشت دهان کامل، دو بار در روز، به مدت زمان 30 ثانیه و به میزان حدودا 15 میلی لیتر در دهان قرقره شود.

دهان شویه های با بیس ترکیبات آمونیوم چهارتایی مانند ستیل پیریدینیوم کلراید

ماده ی CPC یک ترکیب فعال کشنده ی باکتری هاست که با غشا سلولی باکتری  ها واکنش داده و موجب از هم پاشیدگی و مرگ آنها می گردد. بر اساس مطالعات این دهان شویه ها 14% تا 24% در کاهش پلاک و ژنژیویت موثرند. Crest Pro-Health از دیگر دهان شویه هایی است که حاوی ماده ی کشنده ی باکتری یعنی CPC بوده و در این گروه قرار می گیرد. استفاده از این دهان شویه به میزان 20 میلی لیتر و دو بار در روز و به مدت زمان 30 ثانیه توصیه می شود. از دیگر دهان شویه هایی که در این گروه قرار می گیرند می توان به Cepacol , Clear Choice  , Rembrandt وVi-one  اشاره کرد.

 

 

 

 

 طرز استفاده از دهان شویه ها:

1-به طرز صحیح مسواک بزنید. مسواک زدن ، غذاها و پلاک می را از سطح دندان ها و لثه ها بر می دارد و سطح آنها را آماده ی پذیرش مواد دهان شویه می کند.

2-مقدار کافی از دهان شویه را مطابق دستور دندانپزشک یا دستور روی بطری ، درون درب بطری (معمولاً به صورت پیمانه استفاده می شود) بریزید.

3-دهان شویه را وارد دهان کنید و با فشار در دهانتان بچرخانید تا تمام سطوح دندان ها و لثه ها و همچنین سطوح بین دندان ها با دهان شویه تماس پیدا کند.

4-معمولاً 30 ثانیه تا 1 دقیقه زمان برای نگه داشتن دهان شویه در دهان کافی است . پس از پایان این زمان دهان شویه را از دهان خارج کنید.

5-پس از مصرف دهان شویه تا نیم ساعت دهانتان را نشویید ، غذا نخورید و مایعات ننوشید تا مواد موثر آن در تماس با سطح دندان ها و لثه هایتان باقی بماند.