انواع دهان شویه ها کدامند و در چه مواردی کاربرد دارند؟

بیشتر مردم وقتی صحبت از بهداشت دهان و دندان می شود ، به یاد مسواک و نخ دندان می افتند و اغلب افراد دهان شویه ها را تنها به عنوان خوشبو کننده ی دهان و دندان می شناسند.اگر شما از جمله ی کسانی هستید که برای خوشبو شدن دهان خود از دهان شویه ها استفاده می کنید باید بدانید که اثر آنها بیش از 3 تا 5 ساعت طول نمی کشد . بهتر است برای رفع بوی بد دهان خود به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن مشخص شود زیرا بیماری های لثه ،پوسیدگی دندان ها ، سینوزیت مزمن و مشکلات دستگاه گوارش از دلایل اصلی ایجاد بوی بد دهان هستند و با استفاده از دهان شویه ها برطرف نمی شوند. البته علت بوی بد دهان در 90 % مواقع از محیط دهان منشا می گیرد و تنها در 10% موارد علت آن منشا سیستمیک دارد.

مباحث مطرح شده در این مقاله :

  دهان شویه های بهداشتی – آرایشی

  دهان شویه های درمانی

  دهان شویه های فلوراید

  دهان شویه های کلرهگزیدین  

  دهان شویه های با بیس روغنی مانند لیسترین ( Listerine )

  دهان شویه های با بیس ترکیبات آمونیوم چهارتایی مانند ستیل پیریدینیوم کلراید  

  طرز استفاده از دهان شویه ها  

جهت بررسی این مطلب که دهان شویه ها چه نقشی در سلامت دهان و دندان ما دارند، به طور کلی می توان آنها را به دو گروه طبقه بندی کرد:

 1- دهان شویه های بهداشتی – آرایشی

این گروه از دهان شویه ها حاوی الکل هستند و آنتی سپتیک یا ضد عفونی کننده هم نامیده می شوند. از این دهان شویه ها برای رفع بوی بد دهان البته به صورت موقتی استفاده می شود، زیرا آنها سبب از بین رفتن میکروبهای عامل بوی بد دهان نمی شوند. همچنین این گروه از دهان شویه ها برای شستن باقی مانده ی مواد غذایی از میان دندان ها و لثه نیز کاربرد دارند و باعث کاهش فلور می دهان می شوند. در تحقیقی انجام شده  بر روی این دهانشویه ها ، نشان داده شده بود که استفاده از این دهانشویه ها به تنهایی باعث کاهش بوی بد دهان  به مدت حدودا 4 ساعت شده بود، اما همراه شدن آنها با استفاده از مسواک و نخ دندان و همچنین تمیز کردن زبان به طور قابل توجهی موجب کاسته شدن از بوی دهان می گردید.

 2- دهان شویه های درمانی 

این گروه از دهان شویه ها سبب کاهش پلاک دندانی ، التهاب لثه ، پوسیدگی دندان و بوی ناخوشایند دهان می شوند .

دهان شویه های فلوراید:

این دهان شویه ها نه تنها می توانند پوسیدگی را در مراحل اولیه متوقف کنند بلکه موجب پیشگیری از ایجاد پوسیدگی در بقیه ی دندان ها نیز می گردند. ترکیب فعال در این دهان شویه ها معمولا سدیم فلوراید است که در دو غلظت 0.2%  و 0.05% موجود هستند. در غلظت 0.2% تنها یک بار در هفته و در غلظت 0.05% هر روز نیاز به استفاده از این دهان شویه ها می باشد. مدت زمان استفاده باید فقط یک دقیقه بوده و از آن بیشتر نشود. مطالعات نشان داده اند که اثر ضدپوسیدگی این دهان شویه ها حدود 30 تا 40 درصد می باشد. در بعضی از دهانشویه ها فلوراید ماده اصلی را تشکیل می دهد، مانند دهانشویه سدیم فلوراید بهسا که سدیم فلوراید 0.2% ماده اصلی آن بوده و باید یک بار در هفته و به مدت یک دقیقه استفاده شود.

در برخی دیگر از دهانشویه ها مانند Vi-one  فلوراید تنها یکی از اجزاء فعال تشکیل دهنده بوده و غلظت آن 0.05% می باشد، در نتیجه باید به منظور توقف و یا پیشگیری از پوسیدگی به طور روزانه استفاده گردد.

دهانشویه های کلرهگزیدین :

توصیه ی معمول دندان پزشکان ، استفاده از دهان شویه های کلرهگزیدین به عنوان ضد پلاک و ضد عفونی کننده است. استفاده از کلرهگزیدین معمولا پس از جراحی های نتال به منظور کنترل التهاب و پلاک زیر لثه ای در مدت زمان محدود تجویز می شود. دهان شویه ی کلرهگزیدین به دلیل اثر جانبی نظیر ایجاد حس سوزش در مخاط دهان و زرد کردن دندان ها و ترمیم های کامپوزیتی و همچنین کامپوزیت ونیر ها، برای استفاده ی روزانه و مداوم توصیه نمی شود. کلرهگزیدین بوسیله ی اکثر سورفاکتانت های موجود در خمیر دندان ها غیرفعال می گردد، به همین دلیل این ماده را نمی توان به خمیردندان ها اضافه کرد و بطور جداگانه به صورت دهانشویه ارائه می شود. به دلیل این غیرفعال سازی، باید دقت کرد که دهانشویه های کلرهگزیدین 30 دقیقه قبل و یا بعد از مسواک زدن  استفاده نشوند.

دهان شویه های با بیس روغنی مانند لیسترین 

این دهان شویه ها هم در کاهش پلاک و هم در ژنژیویت (التهاب لثه) موثر هستند، زیرا روغن می تواند موجب تغییر دیواره ی سلولی باکتری ها شود. این دهان شویه ها شامل ترکیبات فعالی چون منتول، تیمول و اکالیپتول در الکل هستند. از عوارض جانبی اندک آنها می توان به سوزش خفیف مخاط دهان و همچنین تغییررنگ خارجی بر روی دندان ها به میزان کم اشاره کرد. لیسترین اولین دهان شویه ی آنتی پلاک وآنتی ژنژیویت است که توسط انجمن دندانپزشکی آمریکا ( ADA ) مورد تایید قرار گرفته است. توصیه می شود که دهان شویه لیسترین در کنار بهداشت دهان کامل، دو بار در روز، به مدت زمان 30 ثانیه و به میزان حدودا 15 میلی لیتر در دهان قرقره شود.

دهان شویه های با بیس ترکیبات آمونیوم چهارتایی مانند ستیل پیریدینیوم کلراید

ماده ی CPC یک ترکیب فعال کشنده ی باکتری هاست که با غشا سلولی باکتری  ها واکنش داده و موجب از هم پاشیدگی و مرگ آنها می گردد. بر اساس مطالعات این دهان شویه ها 14% تا 24% در کاهش پلاک و ژنژیویت موثرند. Crest Pro-Health از دیگر دهان شویه هایی است که حاوی ماده ی کشنده ی باکتری یعنی CPC بوده و در این گروه قرار می گیرد. استفاده از این دهان شویه به میزان 20 میلی لیتر و دو بار در روز و به مدت زمان 30 ثانیه توصیه می شود. از دیگر دهان شویه هایی که در این گروه قرار می گیرند می توان به Cepacol , Clear Choice  , Rembrandt وVi-one  اشاره کرد.

 

 

 

 

 طرز استفاده از دهان شویه ها:

1-به طرز صحیح مسواک بزنید. مسواک زدن ، غذاها و پلاک می را از سطح دندان ها و لثه ها بر می دارد و سطح آنها را آماده ی پذیرش مواد دهان شویه می کند.

2-مقدار کافی از دهان شویه را مطابق دستور دندانپزشک یا دستور روی بطری ، درون درب بطری (معمولاً به صورت پیمانه استفاده می شود) بریزید.

3-دهان شویه را وارد دهان کنید و با فشار در دهانتان بچرخانید تا تمام سطوح دندان ها و لثه ها و همچنین سطوح بین دندان ها با دهان شویه تماس پیدا کند.

4-معمولاً 30 ثانیه تا 1 دقیقه زمان برای نگه داشتن دهان شویه در دهان کافی است . پس از پایان این زمان دهان شویه را از دهان خارج کنید.

5-پس از مصرف دهان شویه تا نیم ساعت دهانتان را نشویید ، غذا نخورید و مایعات ننوشید تا مواد موثر آن در تماس با سطح دندان ها و لثه هایتان باقی بماند.